Thiển cẩn nếu mạt sát báo chí

Trong phạm vi một chuyên đề báo chí, TT&VH Cuối tuần đã có cuộc trò chuyện với nhà báo Phạm Thanh Hà, người đã có thâm niên gắn bó với mảng văn nghệ báo chí. Câu trả lời của họ đã cho thấy những quan điểm rất rõ ràng về tình hình báo chí hiện nay, đồng thời cung cấp những thông tin bổ ích để các nhà báo trẻ tham khảo.

Phạm Thanh Hà, Hà Thị, Remote, Bàn phím… - đấy là một số bút danh đáng nhớ, với một phong cách vừa tưng tửng vừa chua cay không thể trộn lẫn của nhà báo Phạm Thanh Hà trên các báo Nhân dân, TT&VH và Đàn ông, Sài Gòn giải phóng thứ Bảy, Thể thao & Văn hóa Cuối tuần… Hiện chị là Phó trưởng Bộ phận Xuất bản báo Thời nay của báo Nhân dân.

* Phóng viên, biên tập văn hóa văn nghệ của một số tờ báo, tạp chí lớn của Mỹ đều khá đứng tuổi, điều này có vẻ hơi khác với ở ta hiện nay: nhà báo trẻ, mới vào nghề thường được “tống” đi viết văn hóa văn nghệ. Từ “phát hiện” này chị suy nghĩ gì về nghề báo viết về lĩnh vực “có sai cũng chẳng chết ai” này?

- Nếu nghĩ có “sai cũng chẳng chết ai” là không được. Làm báo, bất kể lĩnh vực nào, cũng không được quyền như vậy. Nhưng nói đúng thì..., thôi tạm gác chuyện chết hay không chết. Ở Mỹ, chắc người ta cần những nhà văn hóa thật sự viết về văn hóa. Trên tiêu chí đó, tôi ngại nhận mình là phóng viên văn hóa, cũng không đi dự những cuộc họp dành cho phóng viên theo dõi văn hóa nữa, vì không họp (họp không nhất thiết phải viết) cũng không chết. Họp những cuộc mà hỏi câu nào thừa câu ấy, tôi thấy chẳng cần. Đi họp báo hiện nay chủ yếu là các nhà báo trẻ, mới ra trường chưa lâu, hỏi chuyện gì cũng là chuyện tinh khôi. Mình thì trong đầu sẵn câu trả lời của các cấp có thẩm quyền ngay khi đặt câu hỏi rồi, đi họp chỉ thích ngồi im. Nên nghĩ cho cùng, nhà báo trẻ chưa xơ cứng, họp hành còn tiếp thu được cái gì đó, viết về văn hóa không như mình.

* Theo chị cái gì là đòi hỏi quan trọng nhất riêng cho những cây bút theo dõi mảng văn hóa văn nghệ ?
- Đương nhiên, là văn hóa.

* Đọc các bài viết về văn hóa văn nghệ thời gian gần đây, chị thấy có gì thú vị? Có gì thất vọng?
- Thất vọng của tôi cũ và lặp đi lặp lại đến mức không muốn nói về nó nữa. Thú vị thì không, nếu có, đơn giản là bật cười. Nhưng để công bằng, phải nói rõ thêm một chút, cười như thế, cũng là cười mình.

* Chị nghĩ gì về xu hướng “văn hóa giải trí” đang lấn át “văn hóa thưởng thức”, nói thẳng ra là xu hướng “lá cải hóa” văn hóa trên báo chí thời gian gần đây? Có ý kiến cho rằng đó là để đáp ứng một nhu cầu thông tin mới nổi lên của bạn đọc?
- Tôi không nghĩ giải trí là tầm thường. Trí tuệ tầm thường mới tìm những giải trí tầm thường, cả người viết lẫn người đọc.

* Có người nhận xét: Văn hóa của các nhà báo viết về văn hóa, nhất là các nhà báo trẻ hiện nay đang rất “có vấn đề”: thiếu trầm trọng kiến thức văn hóa nền tảng nhưng lại luôn cho mình ở vị trí hướng dẫn dư luận. Có vị đạo diễn điện ảnh nổi tiếng, thậm chí, tuyên bố thẳng thừng: Nhà báo cũng chỉ là một khán giả, và ông cương quyết từ chối nhiều đề nghị phỏng vấn của nhà báo.
- Đạo diễn nào nói vậy, theo tôi, là đánh giá quá thấp về nghề báo, cũng như về khán giả. Điều này chắc chắn sẽ làm cho phim của ông ta không ra hồn, nhất là khi ông ta định làm phim về nghề báo. Phim mà dở, tôi hình dung được ngay rằng ông ta sẽ đổ lỗi cho ai đó và sẽ kiếm tìm sự nổi tiếng ở chỗ khác thế nào.
Nước mình có nhiều người, đặc biệt trong lĩnh vực văn hóa, chỉ thích những câu hỏi dạng “Ông đã làm gì để đạt đến đỉnh cao như vậy?” - đỉnh cao coi như mặc định! Nói chung nhiều người được phỏng vấn rất ghét những câu hỏi vu vơ kiểu ông nghĩ gì? Ai thừa hơi mà nghĩ! Nghĩ gì là chuyện của bọn viết bài. Làm phóng viên viết về văn hóa cực khổ hơn phóng viên nhiều mảng khác rất nhiều. Chỉ riêng chuyện đối tượng phỏng vấn chủ yếu coi mình là thiên tài, được công nhận hay bị hắt hủi cũng vẫn kiên nhẫn khẳng định mình là thiên tài, viết gì hỏi gì cũng tốn công sức giấy mực, là đã khó cho người làm báo lắm. Nếu phỏng vấn ai đó mà như nhón chân vào vườn thiêng, phải rón rén phải thầm thì, thì chỉ có phóng viên văn hóa mới hiểu. Ông đạo diễn phim kia là một ví dụ, chỉ ở lĩnh vực mang tên văn hóa mới có nhiều người tự cho phép mình phán xét người khác xông xênh như vậy.
Tuy nhiên, tôi cũng cho rằng nhiều nhà báo thậm chí không đủ văn hóa để làm khán giả tốt. Cái ý định nhảy lên hướng dẫn dư luận cũng làm hỏng nhiều bài báo. Chủ quan là một căn bệnh nguy hại và phổ biến

* Văn hóa làm nghề của không ít nhà báo văn hóa văn nghệ thời nay cũng đang bị xem là “có vấn đề”: làm PR cho nghệ sĩ, “đánh hội đồng”, v.v... Là người biên tập, ý kiến của chị ra sao?
- Chuyện đó có hàng ngày trên báo. Khi mà mình không viết nhiều, chỉ đọc, nghĩa là biên tập, mình tỉnh hơn người cầm bút. Tôi công nhận có những khi chán chẳng buồn hắt hơi vì những bài báo đọc cái tít xong đã muốn lợm giọng vì tanh mùi đồng. Cách người ta sử dụng ngòi bút (hoặc là bàn phím) như phương tiện đấu đá còn kinh dị nữa. Tệ nhất trong mọi cách kiếm tiền! Nhưng lỗi không chỉ ở nhà báo. “Mạt sát báo chí chỉ là một cách nhìn thiển cận”, tôi nhớ Vũ Bằng đã viết thế, mà câu ấy lại là câu trích dẫn trong cuốn sách về nghề báo Bốn mươi năm nói láo của ông. Xã hội thế nào thì báo chí ấy. Trong số những nhà báo tưởng rằng mình đang làm được điều gì đó cho xã hội, các nhà báo viết về văn hóa là đông nhất.
Họ thiệt thòi vì họ là số đông. Họ bất lực cũng vì như vậy!

theo TTVH cuối tuần

Share on Facebook Share on Twitter Share on Google Plus

About HotNews

This is a short description in the author block about the author. You edit it by entering text in the "Biographical Info" field in the user admin panel.